فصل‌های گزارش پروژه و پایان‌نامه

ساختار کلی پروژه و پایان‌نامه شامل پنج فصل اصلی است، و ضمائم، فهرست و… نیز از دیگر قسمت‌ها است. مطالبی باید فقط در چارچوب موضوع تحقیق در پروژه بیاید و نباید مطالب متفرقه و غیرمرتبط در نوشته دیده شود. مرزبندی فصل‌ها باید به گونه‌ای رعایت شود که مطالب از نظر محتوا کاملا از هم تفکیک شوند. از تکرار یک مطلب جدا باید پرهیز شود. داده‌ها و نتایج هرگز نباید هم به صورت جدول و هم به صورت نمودار ارایه شود. رعایت تعداد صفحات الزامی است و هرگز سعی نشود که بدون دلیل مطلبی طولانی‌تر از آنچه که باید، نوشته شود. برای پروژه تعداد صفحات در مجموع نباید از 100 صفحه بیشتر باشد.

در ادامه ساختار کلی به ترتیبی که باید در نگارش رعایت شود، ذکر شده است.

عناوین ساختاری نگارش پروژه به این قرار است:

• روی جلد

• صفحه عنوان فارسی

• صفحه نام خداوند

• صفحه تقدیم (اختیاری)

• صفحه قدردانی (اختیاری)

• چکیده فارسی (یک صفحه، 30 کلمه)

• فهرست مطالب

• فهرست جداول

• فهرست نمودار‌ها و شکل‌ها

• فهرست علائم و اختصارها (اختیاری)

• فصل اول: مقدمه و هدف (بدون ذکر مراجع، در حداکثر 5 صفحه)

• فصل دوم: مروری بر پیشینه‌ی تحقیق (یا مروری بر ادبیات موضوع (Literature Review)، یا مروری بر منابع) (در حداکثر 30 صفحه)

• فصل سوم: روش تحقیق (مواد و روش‌ها)  (شرح کاری که انجام شده در اینجا می‌آید.) (در حداکثر 30 صفحه)

• فصل چهارم: نتایج و تفسیر آن‌ها (در حداکثر 10 صفحه)

• فصل پنجم: جمع‌بندی و پیشنهادات (خلاصه‌ای از یافته‌ها و پیشنهاد برای کارهای آینده) (در حداکثر 5 صفحه)

• منابع و مراجع

• پیوست‌ها

• چکیده انگلیسی (یک صفحه، 300 کلمه)

• صفحه عنوان انگلیسی

• پشت جلد به انگلیسی

در ادامه جزئیات برخی از قسمت‌ها به اختصار بیان شده است.

روی جلد و صفحه عنوان فارسی

تمامی موارد وسط‌چین شده و ترتیب قرارگیری مطالب در این صفحات به قرار زیر است:

• آرم دانشگاه

• نام دانشکده

• نام گروه

• عنوان پروژه

• نام دانشجو

• نام استاد راهنما

• تاریخ (ماه و سال)

فصل اول: مقدمه و هدف

این فصل بدون ذکر مراجع و در حداکثر 5 صفحه نوشته شود. (توصیه می‌شود که این فصل در انتهای کار، پس از اینکه تمامی دیگر فصل‌ها نگارش یافتند، آماده شود.)

این فصل معمولا از دو قسمت تشکیل شده و به مطالب زیر می‌پردازد.

• مقدمه: که شامل تعریف، تاریخچه، و اهمیت موضوع و دلایل انتخاب این موضوع است.

• هدف: که شامل هدف از این تحقیق (یا گردآوری) در پاسخ به مشکل یا مساله‌ای خاص است بیان شده و مراحل تحقیق بیان می‌شود.

فصل دوم: مروری بر پیشینه‌ی تحقیق

در این فصل ادبیات موضوع و منابع و مقالات و پیشینه تحقیق مورد بیان قرار می‌گیرد. آنچه که در این فصل بیان می‌شود باید شامل این موارد باشد و در حداکثر 30 صفحه نگارش یابد:

•  ارائه خلاصه‌ای از دانش کلاسیک مرتبط با موضوع پروژه؛
•  ارائه نتایج به دست آمده توسط دیگر محققان در چند سال اخیر در دنیا، همراه با ذکر مراجع؛
•  و ارائه افق‌های تازه پیش رو و خلاءهای تحقیقاتی، با توجه به بررسی انجام شده در قسمت قبل.

تمامی مطالب این فصل باید به طور مستقیم از منابع معتبر استخراج شود و منابع باید دقیقا معرفی شوند. لازم است ارتباط و انسجام بین مطالب گرد‌آوری شده کاملا رعایت شده و از نگارش مطالب گسسته و پراکنده و بدون ارتباط با هم و بدون در نظر گرفتن سیر بیان مطلب پرهیز شود. هرگز در این فصل اظهارنظر شخصی نباید انجام شود.

فصل سوم: روش تحقیق (مواد و روش‌ها)

این فصل با حجمی در حدود 30 صفحه به تشریح کار انجام شده، مواد و وسایل و ابزار استفاده شده و شیوه‌ی انجام کار، مثلا کارهای کارگاهی یا آزمایشگاهی می‌پردازد. اگر در پروژه‌ای کار تحقیقی صورت پذیرد، شرح کامل روش تحقیق به قرار زیر در این فصل می‌آید.

•  آزمایشگاهی
•  آماری
•  نرم‌افزار نویسی
•  مطالعه موردی
•  تحلیلی و مدل‌سازی
•  میدانی

اما اگر پروژه‌ای به صورت گرد‌آوری مطلب است، موضوعی که تاکید اصلی بر آن است، در این فصل قرار می‌گیرد.

فصل چهارم: نتایج و تفسیر آن‌ها

در این فصل داده‌ها و نتایج حاصل از تحقیق ارائه می‌شود و ارتباط بین دادها و پارامترهای مستقل بیان شده و نتایج و داده‌ها مورد تحلیل و تفسیر قرار می‌گیرد. این فصل در حدود 10 صفحه نگارش می‌یابد.

اگر پروژه به صورت گرد‌آوری مطلب است، در این فصل به کاربردهای موضوع مورد بررسی، به خصوص در زمینه و تخصص کاری نگارنده، پرداخته می‌شود.

فصل پنجم: جمع‌بندی و پیشنهادات

جمع‌بندی نهایی کاری که انجام شده است در این فصل که به حجم حدود 5 صفحه نگاشته می‌شود، بیان می‌شود. در این فصل خلاصه یافته‌ها و دست‌آوردهای تحقیق، نوآوری‌ها و نیز نوآوری‌های این تحقیق بر اساس یافته‌ها مطرح می‌شود. سپس پیشنهاد‌ها برای بهبود مشکلی که در مقدمه به آن اشاره شده، بر اساس نتایج تحقیق بیان شده و در انتها پیشنهادات برای تحقیقات آینده و جبران کمبود‌های تحقیق انجام شده از طرف نگارنده ارائه می‌شود.

اگر پروژه به صورت گرد‌آوری مطلب است، در این فصل ضمن جمع‌بندی و اشاره به مزیت‌های موضوع مورد بررسی، روش‌های بهبود، توسعه و تکامل و همچنین تحقیقات لازم در زمینه موضوع جهت حصول نتیجه بهتر برای حل مساله‌ای که در ابتدا بیان شده، از طرف نگارنده پیشنهاد می‌شود.

منابع و مراجع

یکی از عوامل تعیین ارزش هر نوشته تحقیقی یا گرد‌آوری مطلبی، منابع و مراجع مورد استفاده و اشاره به‌جا و درست به آن‌ها است. از آنجا که شیوه ارجاع در نوشته‌های علمی از اصول خاصی پیروی می‌کند، در صفحه مراجع به اختصار با این موضوع پرداخته شده است که لازم است در سرتاسر نوشته پایان‌نامه مورد توجه قرار گیرد.

پیوست‌ها

هر سند یا موضوعی، که ضمن ارتباط با موضوع، نیازی به قراردادن مستقیم در فصول پایان‌نامه یا پروژه نداشته باشد، یا به دلیل حجم زیاد امکان این کار نباشد در این قسمت آورده می‌شود.

مثلا شرح کامل یا اثبات فرمول‌ها، جداول بزرگ، نقشه‌ها، منحنی‌ها و گراف‌ها، جزئیات کدها و برنامه‌های رایانه‌ای، عکس‌ها، کاتالوگ‌ها جزئیات نتایجه آزمایشگاهی، نمونه‌های نتایج آماری، نتایج خروجی‌های برنامه‌های رایانه‌ای، و…

صفحه عنوان انگلیسی و پشت جلد

دقیقا مشابه موارد «روی جلد و صفحه عنوان فارسی» با این تفاوت که به زبان انگلیسی وبا حروف وسترن (Western) نوشته شود.